PRZEDAWNIENIE – co warto wiedzieć ?
Na samym początku niniejszego artykułu warto wyjaśnić co oznacza przedawnienie. Otóż jest to instytucja, która została uregulowana w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny, zgodnie z którą po upływie ustawowo określonego terminu dłużnik może skutecznie uchylić się od zapłaty dochodzonego przez wierzyciela świadczenia. Nie oznacza to jednak, że dług zostaje anulowany, ponieważ przedawnienie nie powoduję utraty prawa wierzyciela do wierzytelności i roszczenia. W przypadku kiedy dłużnik spłaci swoje zobowiązanie mimo, że uległo ono przedawnieniu, nie będzie mógł dochodzić od wierzyciela zwrotu tych środków.
Podstawowe terminy przedawnienia
Podstawowe terminy przedawnienia zostały określone w art. 118 KC, zgodnie z którego treścią, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej to termin przedawnienia wynosi sześć lat (przed nowelizacją z 9 lipca 2018 r. ogólny okres przedawnienia roszczeń jednorazowych i nie związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej wynosił 10 lat), natomiast dla roszczenia o świadczenia okresowe oraz roszczenia związane z prowadzeniem działalności gospodarczej przedawniają się po upływie lat trzech.
Z ogólnie przyjętej zasady w przepisach kodeksu cywilnego, przedawnieniu ulegają jedynie roszczenia majątkowe czyli takie które mogą być wyrażono w pieniądzu. Wynika z tego, że roszczenia niemajątkowe nie ulegają przedawnieniu, zaliczyć możemy do nich roszczenie związane z ochroną dóbr osobistych jak np. nakazanie do zamieszczenia sprostowania opinii.
Inne terminy przedawnienia wyrażone w przepisach
Chcąc dokonać podziału terminów przedawnienia w obowiązującym stanie prawnym na okres najdłuższy i najkrótszy posłużymy się poniżej tabelą, która w sposób przejrzysty pozwoli nam na wyodrębnienie każdego z nich:
| Okres 6 miesięcy |
| Przedawnienie roszczenia sprzedawcy w związku z wadliwością rzeczy sprzedanej
art. 5762 KC |
| Przedawnienie roszczenia pożyczkobiorcy o wydanie przedmiotu pożyczki
art. 722 KC |
| Przedawnienie roszczenia przewoźnika przeciwko innym przewoźnikom, którzy uczestniczyli w przewozie przesyłki
art. 793 KC |
| Przedawnienie roszczenia o naprawienie szkody wynikłej z uszkodzenia bądź utraty rzeczy wniesionych do hotelu lub podobnego zakładu
art. 848 KC |
| Przedawnienie roszczenia spedytora przeciwko przewoźnikowi i innym spedytorom, którymi się posługiwał przy przewozie przesyłki
art. 804 KC |
| Okres 1 roku |
| Przedawnienie roszczenia z umowy przedwstępnej
art. 390 § 3 KC |
| Przedawnienie roszczenia zastawcy przeciwko zastawnikowi o naprawienie szkody z powodu pogorszenia rzeczy, jak również roszczenie zastawnika przeciwko zastawcy o zwrot nakładów na rzecz
art. 322 § 1 KC |
| Przedawnienie roszczenia wynajmującego przeciwko najemcy o naprawienie szkody, jak również roszczenie najemcy przeciwko wynajmującemu o zwrot nakładów
art. 677 KC |
| Przedawnienie roszczenia z tytułu rękojmi za wady fizyczne i prawne rzeczy sprzedanej
art. 568 § 1 KC |
| Przedawnienie roszczenia kupującego o zwrot nadpłaty
art. 541 KC |
| Przedawnienie roszczenia wynikającego z umowy spedycji
art. 803 § 1 KC |
| Przedawnienie roszczenia wynikającego z umowy składu
art. 8599 KC |
| Przedawnienie roszczenia odbiorcy przeciw przekazanemu
art. 9212 § 3 KC |
| Przedawnienie roszczenia właściciela rzeczy przeciwko samoistnemu posiadaczowi
art. 229 § 1 KC |
| Okres 2 lat |
| Przedawnienie roszczenia wynikającego z umowy o dzieło
art. 646 KC |
| Przedawnienie roszczenia wynikającego z umowy zlecenie
art. 751 |
| Przedawnienie roszczenia wynikającego z umowy rachunku bankowego
art. 731 |
| Okres 3 lat |
| Przedawnienie roszczenia z umowy ubezpieczenia
art. 819 KC |
| Okres 5 lat |
| Przedawnienie roszczenia wynikającego z przysługującego zachowku
art. 1007 KC |
| Przedawnienie roszczenia wynikającego z zapisu
art. 981 KC |
Najdłuższy okres przedawnienia został przez Ustawodawcę wskazany jako 20-letni termin i został uregulowany w art. 4421 § 2 KC, który stanowi, że ,, Jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.’’.
Jak poprawnie obliczyć termin przedawnienia?
W przypadku kiedy okres przedawnienia jest krótszy niż 2 lata, będzie on liczony zgodnie z zasadami ogólnymi tzn. że termin przedawnienia, który został określony w miesiącach lub latach kończy się wraz z upływem tego dnia, który odpowiada początkowemu dniowi terminu
Przykład:
Okres przedawnienia wynosi 1 rok. Dług stał się wymagalny 31 maja 2020 r., tak więc okres przedawnienia roszczenia upłynie 31 maja 2021 r.
Jeżeli zaś okres przedawnienia wynosi 2 lub więcej lat, wtedy okres przedawnienia przypada na koniec roku kalendarzowego.
Przykład:
Okres przedawnienia wynosi 2 lata. Dług stał się wymagalny 20 maja 2020 r., tak więc okres przedawnienia roszczenia upłynie 31 grudnia 2022 r., a nie jak w przypadku obliczania na zasadach ogólnych 20 maja 2022 r.
Przedawnienie z urzędu
Po nowelizacji kodeksu cywilnego z dnia 9 lipca 2018 r. konsument nie musi podnosić zarzutu przedawnienia, jeżeli on w przedmiotowej sprawie faktycznie mu przysługuję. Ten obowiązek spoczywa teraz na sądzie, który z urzędu dokonuję analizy czy upłynął okres przedawnienia roszczenia. Dzięki temu konsument został zwolniony z obowiązku zaangażowania się w toczący się przeciwko niemu proces sądowy.
