Zdarza się, że dłużnicy nie regulują swoich zobowiązań dobrowolnie, w związku z czym podejmowane są środki egzekucyjne. Postępowaniem egzekucyjnym określa się wszystkie czynności, które mają na celu przymuszenie dłużnika do realizacji jego obowiązków na rzecz wierzyciela. Procedura ta kojarzy się w głównej mierze z pracą komorników sądowych. W praktyce, postępowanie egzekucyjne jest skomplikowaną procedurą, w której krzyżują się interesy dłużnika i jego wierzycieli. W poniższej publikacji przyjrzymy się tej procedurze.
Czym jest postępowanie egzekucyjne?
Postępowanie egzekucyjne to czynności stron i organów egzekucyjnych zmierzające do zaspokojenia wierzyciela. Są one podejmowane w celu realizacji świadczenia określonego w tytule egzekucyjnym w drodze przymusu, z majątku dłużnika, niezależnie od jego woli.
Należy wskazać, że termin egzekucja może odnosić się do
- postępowania egzekucyjnego w rozumieniu Kodeksu postępowania cywilnego – dotyczący roszczeń o charakterze cywilnoprawnym – jest to główny przedmiot zainteresowań w tym artykule,
- egzekucji administracyjnej regulowanej przez ustawę o postępowaniu egzekucyjnym w administracji – dotyczy relacji pomiędzy obywatelem a organami administracyjnymi i jest to zespół czynności, których cel polega na wymuszeniu spełnienia danego świadczenia – zarówno pieniężnego jak i niepieniężnego.
Rodzaje egzekucji
Kodeks postępowania cywilnego wyróżnia trzy podstawowe rodzaje egzekucji:
- egzekucja świadczeń pieniężnych;
- egzekucja świadczeń niepieniężnych
- egzekucja w celu zniesienia współwłasności nieruchomość w drodze sprzedaży publicznej
Organy i uczestnicy postępowania egzekucyjnego
Zgodnie z literą kodeksu postępowania cywilnego, organami egzekucyjnymi są sądy rejonowe oraz komornicy sądowi działający zawsze przy określonym sądzie rejonowym. Zadaniem komorników jest bieżące prowadzenie postępowania i podejmowanie czynności mających na celu wyegzekwowanie świadczenia.
Natomiast uczestnikami postępowania egzekucyjnego są wierzyciel oraz dłużnik. Zatem wierzyciel jest tylko uczestnikiem postępowania, ma więc taki sam status formalny w postępowaniu jak dłużnik.
Czytaj również – Prawa dłużnika.
Wszczęcie postępowania egzekucyjnego
Kodeks postępowania cywilnego określa trzy sposoby wszczęcia postępowania egzekucyjnego. Mianowicie, na wniosek, z urzędu lub na żądanie uprawnionego organu. Należy przy tym zaznaczyć, że wszczęcie postępowania egzekucyjnego jest czymś innym niż wszczęcie egzekucji. Bowiem wszczęcie egzekucji następuje w chwili podjęcia pierwszej czynności egzekucyjnej. Upraszczając, postępowanie egzekucyjne wszczyna wierzyciel z chwilą złożenia wniosku o wszczęcie egzekucji, natomiast egzekucję – organ egzekucyjny. W praktyce najczęściej spotykane jest wszczęcie postępowania na wniosek. Podstawą wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego jest tytuł wykonawczy, czyli tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności. Tytuł egzekucyjny to dokument urzędowy stwierdzający istnienie i zakres nadającego się do egzekucji roszczenia wierzyciela i jednocześnie istnienie oraz zakres obowiązku prawnego dłużnika. Z urzędu sąd wszczyna postępowanie w określonych kategoriach spraw, takich jak:
- sprawy rodzinne i opiekuńcze należące do właściwości sądu opiekuńczego
- zabezpieczenie spadku i spis inwentarza
- nakazanie złożenia testamentu
- wyjawienie przedmiotów spadkowych
- zarząd spadku nieobjętego
- orzeczone w sprawach karnych grzywny, pieniężne kary porządkowe i nawiązki
Prowadzenie postępowania egzekucyjnego
Postępowanie egzekucyjne zawsze należy prowadzić z poszanowaniem zasady proporcjonalności. Mówi ona o tym, że jeśli da się osiągnąć zaspokojenie wierzyciela w różny sposób, to trzeba wybrać ten, który jest najmniej uciążliwy dla dłużnika. Nadmierna uciążliwość jest zbędna, a często nawet niekorzystna dla samego wierzyciela, ponieważ może pogarszać sytuację dłużnika. Jeśli według dłużnika uciążliwość egzekucji była nieuzasadniona i spowodowała szkodę, może on jedynie domagać się od wierzyciela odszkodowania na zasadach ogólnych, czyli na podstawie art. 415 i następnych Kodeksu Cywilnego.
Zgodnie z Kodeksem postępowania cywilnego, egzekucja może być przeprowadzona z:
- ruchomości;
- wynagrodzenia za pracę;
- rachunku bankowego;
- innej wierzytelności
- inny praw majątkowych;
- nieruchomości
Należy także wskazać, że to właściwie wierzyciel jest dysponentem tego postępowania. W praktyce oznacza to, że wierzyciel nie jest zobowiązany do wszczynania egzekucji. Może zrezygnować z dochodzenia roszczeń przeciwko dłużnikowi, nawet jeśli uzyskał prawomocne orzeczenie sądowe potwierdzające jego prawa. Ponadto wierzyciel, który rozpoczął postępowanie egzekucyjne, ma prawo wnioskować o umorzenie tego postępowania, co skutkuje zakończeniem egzekucji. Dlatego warto na każdym etapie rozważać możliwość porozumienia między wierzycielem a dłużnikiem. Znalezienie kompromisu i osiągnięcie ugody może być korzystne dla obu stron.
To może Cię zainteresować – Negocjacje z dłużnikiem.
Etapy postępowania egzekucyjnego
W postępowaniu egzekucyjnym wyróżnia się następujące etapy:
- Rozpoczęcie postępowania egzekucyjnego – na podstawie wniosku, z urzędu, lub na żądanie organu
- Zdobycie informacji o majątku
- Przystąpienie do egzekucji – zajęcie
- Egzekucja kończąca się przekazaniem środków wierzycielowi
- Ukończenie egzekucji
Środki ochrony dłużnika w postępowaniu egzekucyjnym
Mimo iż postępowanie egzekucyjne ma na celu zaspokojenie wierzyciela poprzez realizację świadczenia określonego w tytule egzekucyjnym, z majątku dłużnika w formie przymusu to istnieją środki ochrony przysługujące dłużnikowi.
Czytaj również – Zajęcia komornicze.
Jednym z praw przysługujących dłużnikowi jest wystąpienie z powództwem przeciwegzekucyjnym. Jest to merytoryczny środek ochrony zmierzający do podważenia tytułu wykonawczego, jego wykonalności w całości lub w części.
Dłużnik ma prawo również kwestionować sposób prowadzenia egzekucji przez komornika poprzez złożenie skargi na czynności komornika. Podstawą do kwestionowania jego działań jest przewlekłe prowadzenie egzekucji oraz każde naruszenie przepisów dotyczących postępowania egzekucyjnego.
Zapraszamy na naszego Facebooka!
