Przedawnienie roszczeń

Czym jest przedawnienie?

Przedawnienie jest instytucją prawa cywilnego, dzięki której można uchylić się od zaspokojenia roszczenia. Po upływie określonego w ustawie terminu możliwość dochodzenia roszczeń przed sądem staje się ograniczona. Przedawnienie co do zasady dotyczy tylko roszczeń majątkowych. W związku z tym roszczenia niemajątkowe czyli np. roszczenia, które służą ochronie dóbr osobistych, czy uprawnienia cywilnoprawne nie podlegają przedawnieniu.

Czy można zrzec się zarzutu przedawnienia?

Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia. Wyjątkiem jest sytuacja, w której zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Należy zaznaczyć, że zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne. Aby uchylić się od zaspokojenia należy poinformować wierzyciela o upływie terminu przedawnienia roszczenia i odmowie spełnienia świadczenia. Realizowane jest to w ramach podniesienia zarzutu przedawnienia.

Zarzut przedawnienia roszczenia może być podniesiony zarówno na etapie postępowania przedsądowego, jak i sądowego. Jeżeli wierzyciel wnosząc pozew wszczyna postępowanie sądowe, konieczne jest ponowne podniesienie zarzutu przedawnienia na tym etapie postępowania. Niezależnie od wcześniejszego zgłoszenia zarzutu przedawnienia przed wytoczeniem pozwu. Sąd nie może więc uwzględnić upływu terminu przedawnienia roszczenia z urzędu. W wyjątkowych przypadkach sąd może nie uwzględnić upływu terminu przedawnienia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi, jeśli wymagają tego względy słuszności.

Skutkiem upływu terminu przedawnienia nie jest wygaśnięcie roszczenia. Roszczenie istnieje nadal i może zostać dobrowolnie zaspokojone przez dłużnika. W przypadku, w którym dłużnik nie był świadomy upływu terminu przedawnienia i dobrowolnie spełnił roszczenie przedawnione, nie może żądać zwrotu spełnionego świadczenia.

Czytaj również – Prawa dłużnika

Przedawnienie – terminy

Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi 6 lat. Dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – 3 lata. Koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż 2 lata. Terminy przedawnienia nie mogą być skracane ani przedłużane przez czynność prawną.

Początek biegu terminu przedawnienia

Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Jeśli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie. Natomiast bieg przedawnienia roszczeń o zaniechanie rozpoczyna się od dnia, w którym ten, przeciwko komu roszczenie przysługuje, nie zastosował się do treści roszczenia.

Przedawnienie – zawieszenie biegu terminu

Podczas trwania okresów przedawnienia mogą wystąpić sytuacje szczególne, które utrudniają lub uniemożliwiają dochodzenie roszczeń przez uprawnioną osobę. W celu uwzględnienia tych okoliczności, Kodeks cywilny wprowadza mechanizm zawieszenia biegu terminu przedawnienia. Oznacza to, że okresów, w których występują szczególne okoliczności, nie bierze się pod uwagę przy obliczaniu biegu terminu przedawnienia roszczenia. Jeśli te okoliczności pojawią się w momencie, gdy bieg przedawnienia powinien już się rozpocząć, wtedy początek biegu terminu przedawnienia jest przesuwany do momentu ich ustania. Natomiast jeśli szczególne okoliczności pojawią się już po rozpoczęciu biegu przedawnienia, to czas ich trwania nie jest uwzględniany. Oznacza to, że po ustaniu tych okoliczności przedawnienie kontynuuje swój bieg, nie zaczynając od nowa.

Zgodnie z art. 121 Kodeksu cywilnego, bieg przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu co do roszczeń:

• które przysługują dzieciom przeciwko rodzicom – przez czas trwania władzy rodzicielskiej,

• które przysługują osobom niemającym pełnej zdolności do czynności przeciwko osobom sprawującym opiekę lub kuratelę – przez czas trwania opieki lub kurateli

• które przysługują jednemu z małżonków przeciwko drugiemu – przez czas trwania małżeństwa,

• gdy z powodu siły wyższej uprawniony nie może ich dochodzić przed sądem lub innym organem – przez czas trwania przeszkody,

• objętych umową o mediację – przez czas trwania mediacji,

• objętych wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej – przez czas trwania postępowania pojednawczego.

W przypadku osób niemających pełnej zdolności do czynności prawnych obowiązują jeszcze zasady uzupełniające. Przedawnienie roszczenia przysługującego takiej osobie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem dwóch lat od ustanowienia dla niej przedstawiciela ustawowego albo od ustania przyczyny jego ustanowienia. W przypadku terminu krótszego niż dwa lata, jego bieg liczy się od dnia ustanowienia przedstawiciela ustawowego albo od dnia, w którym ustała przyczyna jego ustanowienia. Zasady dotyczące osób pozbawionych pełnej zdolności do czynności prawnych stosuje się odpowiednio do biegu przedawnienia przysługującego osobie, co do której istnieje podstawa do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia.

Przerwanie biegu przedawnienia

Zajście zdarzenia powodującego przerwanie biegu przedawnienia powoduje, że okres przedawnienia roszczenia zaczyna biec od nowa po zajściu tego zdarzenia. Przerwanie biegu przedawnienia następuje przez:

• każdą czynność przed: sądem, organem rozpoznającym sprawy, egzekwującym roszczenia, sądem polubownym, gdy czynność zmierza do dochodzenia, ustalenia, zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia,

• uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje.

Za czynność podejmowane bezpośrednio w celu dochodzenia roszczenia uznaje się między innymi:

• wniesienie pozwu

• złożenie wniosku o wezwanie do próby ugodowego załatwienia sprawy przed sądem

• złożenie wniosku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu do sporządzenia i wniesienia pozwu

• złożenie wniosku o nadanie tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności

• zgłoszenie wniosku do komornika o wszczęcie egzekucji

Uznanie roszczenia polega na złożeniu przez dłużnika oświadczenia wyrażonego w dowolnej formie, w którym komunikuje wierzycielowi, że uznaje roszczenie. Ze względów dowodowych celowe jest uzyskanie uznania roszczenia w formie pisemnej. Uznanie roszczenia ma tylko ten skutek, że przerywa bieg terminu przedawnienia roszczeń. Nie wywiera ono żadnych skutków prawnych poza tym.

Roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu

Roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd przedawnia się z upływem 6 lat. Jeżeli stwierdzone w ten sposób roszczenie obejmuje świadczenia okresowe, roszczenie to, należne w przyszłości przedawnia się z upływem 3 lat.

Zapraszamy na naszego Facebooka!