Przedawnienie w prawie cywilnym

Przedawnienie to instytucja prawna występująca w wielu gałęziach prawa, między innymi w prawie cywilnym. Według ustawy z 23 kwietnia 1964r. kodeks cywilny (DZ.U.1964 nr 16 poz.93) polega ona na tym, że po upływie określonej ilości czasu dłużnik może się uchylić od zaspokojenia wierzyciela. Wyjątek stanowi zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przez podmiot, któremu przysługuje.

Skutek przedawnienia

Skutkiem przedawnienia nie jest umorzenie zobowiązania, lecz jedynie możliwość zgłoszenia zarzutu wyłączającego możliwość dochodzenia wykonania świadczenia przed sądem. Jednak nie oznacza to automatyczne niewykonywanie zobowiązania. Trzeba tutaj wspomnieć o sytuacji, w której sprawa dotyczy konsumenta. W tym przypadku sąd może, po rozważeniu interesów stron, nie uwzględnić upływu terminu przedawnienia. W takim przypadku sąd powinien zbadać długość terminu przedawnienia, długość okresu od upływu terminu przedawnienia do chwili dochodzenia roszczenia oraz charakter okoliczności, które wpłynęły na niedochodzenie roszczenia w terminie do tego przeznaczonym.

Terminy przedawnienia

Termin przedawnienia zobowiązań wynosi 6 lat, jeżeli przepis specjalny nie stanowi inaczej. Natomiast dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata. Koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa. Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie.

Czytaj również – Przedawnienie roszczeń

Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie. Jeżeli chodzi o roszczenia dotyczące zaniechań to bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym ten, przeciwko komu roszczenie przysługuje, nie zastosował się do treści roszczenia.

Trzeba zaznaczyć, że bieg terminu przedawnienia nie zawsze będzie przebiegał jednostajnie. Mogą się zdarzyć sytuacje w których zostaje on przerwany, zawieszony, bądź wstrzymany.

Przedawnienie deliktowe

Jest to specjalny rodzaj przedawnienia. Wynika on z roszczenia o naprawę szkody wyrządzonej popełnieniem czynu niedozwolonego, który upływa 3 lata od popełnienia czynu. Bądź wtedy gdy poszkodowany mógł się dowiedzieć przy zachowaniu należytej staranności. Jednak nie może przekroczyć to okresu 10 lat. Jeżeli chodzi o szkody wynikające ze zbrodni bądź występku, termin upływa 20 lat od momentu popełnienia przestępstwa. Bez względu na to czy pokrzywdzony dowiedział się o szkodzie i o osobie za jej naprawienie. Jeżeli chodzi o czyny na osobie to termin wynosi 3 lata od momentu kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie odpowiedzialnej za to.

Zawieszenie biegu przedawnienia

Zachodzi ona w okolicznościach, w których wierzyciel ma uniemożliwione, bądź utrudnione dochodzenie swoich roszczeń. W takiej sytuacji bieg przedawnienia zawiesza się na czas trwania przeszkody, zaś sam termin biegnie na nowo po ustaniu przeszkody. Do takich przeciwności losu zaliczamy:

-roszczenia przysługujące dzieciom przeciw rodzicom na czas trwania władzy rodzicielskiej,

-roszczenia przysługujące osobom nieposiadającym pełnej zdolności do czynności prawnych przeciwko osobom sprawującym opiekę lub kuratelę,

-roszczeniom przysługującym jednemu małżonkowi przeciwko drugiemu, są one zawieszone na czas trwania małżeństwa,

-wszelkie roszczenia spowodowane siłą wyższą, czyli takie zdarzenia zewnętrzne, których nie sposób było uniknąć pomimo zachowania należytej staranności, takich jak: wojny, katastrofy naturalne.

Przerwanie biegu przedawnienia

W wyniku przerwania termin biegu przedawnienia biegnie na nowo. Zachodzi ono, gdy:

-zostaje podjęta każda czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym,

-roszczenie zostaje uznane przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje,

-wszczęto postępowanie mediacyjne.

Warto zaznaczyć, że przedawnienie nie biegnie na nowo dopóki postępowanie to nie zostanie zakończone.

Wstrzymanie zakończenia biegu przedawnienia

Polega ono na tym, iż w razie zaistnienia pewnych okoliczności przedawnienie biegnie, lecz może ustać po upływie określonego czasu liczonego od momentu zakończenia tych okoliczności. W wyniku tego roszczenie wobec osoby nieposiadającej pełnej zdolności do czynności prawnych lub całkowicie ubezwłasnowolnionych nie może skończyć się wcześniej niż dwa lata od ustanowienia dla niej przedstawiciela ustawowego albo od ustania przyczyny jego ustanowienia. Jeżeli termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata, bieg przedawnienia roszczenia liczy się od dnia ustanowienia przedstawiciela ustawowego. Albo od dnia, w którym ustała przyczyna jego ustanowienia.

Podsumowując, przedawnienie jest bardzo ważną instytucją prawną, mającą istotny wpływ na tok sprawy. Umożliwia wyzwolenie się ze swoich długów, lub stratę związaną z nie wykonywaniem przez dłużnika zobowiązań. Z tego powodu każdy powinien uważnie przyglądać się terminom swoich świadczeń.

Zapraszamy na naszego Facebooka!